Εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης σε συνδυασμό με σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ

Η εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης σε συνδυασμό με σταθμούς αυτοπαραγωγών/αυτοκαταναλωτών (στο εξής «αυτοπαραγωγοί») με ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό προβλέπεται στην ΥΑ Αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/93976/2772 (ΦΕΚ Β’ 5074/5.9.2024).

Ως σύστημα αποθήκευσης νοείται ένα σύστημα ηλεκτροχημικών συσσωρευτών για την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας (BESS: ‘Battery Energy Storage System’) το οποίο αποτελείται από α) μετατροπέα(είς)¹ ισχύος με δυνατότητα να απορροφούν/εγχέουν ενεργό ή άεργο ισχύ, β) συσσωρευτές που συνδέονται στην DC πλευρά του μετατροπέα, γ) ηλεκτρολογικό εξοπλισμό για τη σύνδεση (διακόπτες, καλωδιώσεις, διατάξεις προστασίας κλπ) και δ) σύστημα ελέγχου και παρακολούθησης.

_{¹Όταν μια διάταξη ηλεκτρονικών ισχύος χρησιμοποιείται για την μεταφορά ισχύος και προς τις δύο κατευθύνσεις, δηλαδή και από και προς τη DC πλευρά, χρησιμοποιείται για τη διάταξη ο όρος «μετατροπέας» (‘converter’) σε αντιδιαστολή με τον όρο «αντιστροφέα» (‘inverter’) που χρησιμοποιείται όταν η ισχύς μεταφέρεται μόνο από την DC πλευρά, όπως συμβαίνει στην περίπτωση σύνδεσης ΦΒ πλαισίων.}

Οι δυνατοί τρόποι λειτουργίας ενός συστήματος αποθήκευσης σε συνδυασμό με ένα σταθμό ΑΠΕ σε μια εγκατάσταση κατανάλωσης περιγράφονται στον παρακάτω Πίνακα.

Η λειτουργία χωρίς περιορισμούς (4), επειδή επιτρέπει την απορρόφηση και επαναπόδοση στο Δίκτυο της αποθηκευμένης ενέργειας, μπορεί να τύχει εφαρμογής μόνο στην περίπτωση που η εγχεόμενη ενέργεια αποζημιώνεται σε τιμές αγοράς, σε αντίθεση με τους τρόπους λειτουργίας (1) και (2) που μπορούν να εφαρμοστούν ακόμα και αν για την εγχεόμενη ενέργεια προβλέπεται αποζημίωση με σχήμα στήριξης (λειτουργική ενίσχυση). Η λειτουργία (3) μπορεί να εφαρμοστεί σε σταθμό του Διασυνδεδεμένου Δικτύου που δεν εγχέει ενέργεια στο Δίκτυο (zero feed-in). Για σταθμούς που συνδέονται στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά είναι επιτρεπτή μόνο η λειτουργία (1).

Επισημαίνεται ότι κατά τη λειτουργία του σταθμού, με την στρατηγική που υλοποιείται, αθροιστικά η ισχύς που εγχέεται από το σύστημα αποθήκευσης στο Δίκτυο και η ισχύς που παράγεται από τις μονάδες παραγωγής του σταθμού και εγχέεται στο Δίκτυο δε θα πρέπει να υπερβαίνει τη Συμφωνημένη Ισχύ (ΣΙ) της παροχής του. Αντίστοιχα, η ισχύς απορρόφησης του συστήματος αποθήκευσης και των λοιπών φορτίων της εγκατάστασης δε θα πρέπει να υπερβαίνει τη Συμφωνημένη Ισχύ (ΣΙ) της παροχής. Επιπλέον, η ταυτόχρονη έγχυση ισχύος από τις μονάδες παραγωγής και από τους συσσωρευτές προς το Δίκτυο δε θα πρέπει να υπερβαίνει τη μέγιστη ισχύ παραγωγής που αναφέρεται στη Σύμβαση Σύνδεσης του αυτοπαραγωγού.

Για την υποβολή αιτημάτων ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού με αποζημίωση ηλεκτρικής ενέργειας απαιτείται η συμπλήρωση του πεδίου «Τρόπος αποζημίωσης εγχεόμενης ενέργειας». Με βάση την επιλογή αυτή συμπληρώνεται αυτόματα από την εφαρμογή το πεδίο «Τρόπος λειτουργίας συστήματος αποθήκευσης». Πιο συγκεκριμένα:

Επιπλέον, για αυτοπαραγωγούς ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού χωρίς αποζημίωση ηλεκτρικής ενέργειας το πεδίο «Τρόπος λειτουργίας συστήματος αποθήκευσης» συμπληρώνεται αυτόματα με την τιμή «Με δυνατότητα απορρόφησης και έγχυσης ενέργειας στο Δίκτυο», ενώ για σταθμούς ‘zero feed-in’ το πεδίο αυτό παίρνει την τιμή «Mε δυνατότητα απορρόφησης ενέργειας από το Δίκτυο».

Οι επιλογές αυτές αποτυπώνονται στην Οριστική Προσφορά Σύνδεσης (ΟΠΣ), εάν απαιτείται, και στη Σύμβαση Σύνδεσης του σταθμού. Με τον τρόπο αυτό υποδεικνύεται στον αυτοπαραγωγό το πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος αποθήκευσης. Για παράδειγμα, ένα σύστημα αποθήκευσης σε σταθμό zero feed-in μπορεί να απορροφάει ενέργεια από το Δίκτυο, ωστόσο δε θα πρέπει να εγχέει ενέργεια προς το Δίκτυο. Αντίθετα, για ένα σταθμό που αποζημιώνεται μέσω συμμετοχής στην αγορά η επιλογή «Με δυνατότητα απορρόφησης και έγχυσης ενέργειας στο Δίκτυο» δίνει την ελευθερία στον αυτοπαραγωγό να ορίζει τη λειτουργία του συστήματος αποθήκευσης σύμφωνα με τις ανάγκες του. Αντίστοιχα, σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις, ο αυτοπαραγωγός καλείται να τηρεί τη συνθήκη που ισχύει για τον σταθμό και μέσα σε αυτό το πλαίσιο να προσαρμόζει τη λειτουργία του συστήματος αποθήκευσης κατά το δοκούν, σύμφωνα με όσα περιγράφονται στην απάντηση της ερώτησης 3.

Με τη λειτουργία του συστήματος αποθήκευσης στις εγκαταστάσεις net billing είναι δυνατή η αύξηση της ιδιοκατανάλωσης της ενέργειας που προέρχεται από το σταθμό παραγωγής και η συνεπακόλουθη μείωση της απορρόφησης ενέργειας από το Δίκτυο στην εγκατάσταση του αυτοπαραγωγού. Για παράδειγμα, σε συνδυασμό με ένα ΦΒ σταθμό, ένα σύστημα αποθήκευσης θα μπορούσε να αποθηκεύει την περίσσεια ενέργειας τις μεσημβρινές ώρες και να την αποδίδει στα φορτία του αυτοπαραγωγού τις βραδινές ώρες, δηλαδή τις ώρες που ο αυτοπαραγωγός θα έπρεπε να απορροφήσει ενέργεια από το Δίκτυο. Λόγω της λειτουργίας αυτής δημιουργείται πρόσθετο οικονομικό όφελος για τον αυτοπαραγωγό, καθώς μειώνεται η απορρόφηση ενέργειας από το Δίκτυο.

Σημειώνεται ότι αύξηση της ιδιοκατανάλωσης της ενέργειας του σταθμού παραγωγής θα μπορούσε να επιτευχθεί και με την «έξυπνη» διαχείριση των φορτίων κατανάλωσης, δηλαδή τη μετάθεση της λειτουργίας τους με τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται ταυτοχρονισμός της καταναλισκόμενης και παραγόμενης από το σταθμό ενέργειας.

Επιπλέον, η ενσωμάτωση ενός συστήματος αποθήκευσης σε μια εγκατάσταση δίνει τη δυνατότητα σε έναν καταναλωτή να απορροφάει ενέργεια από το Δίκτυο τις ώρες χαμηλής χρέωσης με σκοπό την κατανάλωσή της τις ώρες που έπρεπε να απορροφηθεί ενέργεια σε υψηλές τιμές.

Τέλος η απορρόφηση της ενέργειας του σταθμού παραγωγής από το σύστημα αποθήκευσης, με σκοπό την απόδοσή της στο δίκτυο σε άλλη χρονική στιγμή, στόχο έχει την πώληση της ενέργειας σε υψηλότερη τιμή αγοράς.

Κατά τη λειτουργία του σταθμού παραγωγής και του συστήματος αποθήκευσης, το σύστημα αποθήκευσης απορροφά ενέργεια από το σταθμό παραγωγής και η ενέργεια αυτή διατίθεται για την τροφοδότηση των φορτίων του αυτοπαραγωγού, μέρους ή όλων.

Για τη διαχείριση της ενέργειας στην εγκατάσταση του αυτοπαραγωγού, στην είσοδο της εγκατάστασης του αυτοπαραγωγού εγκαθίσταται «αισθητήρας κατεύθυνσης» (‘energy flow direction sensor’ ή ‘smart energy meter’), μονοφασικός ή τριφασικός κατά περίπτωση, με ή χωρίς ΜΣ έντασης, ο οποίος ανάλογα με την κατεύθυνση της ενέργειας (έγχυση/απορρόφηση) δίνει εντολή στο σύστημα ελέγχου του μετατροπέα να φορτίσει/εκφορτίσει τους συσσωρευτές.

Για παράδειγμα θα μπορούσε να υιοθετηθεί η εξής στρατηγική διαχείρισης:

• όταν ενέργεια εισέρχεται από το Δίκτυο στην ηλεκτρική εγκατάσταση, όπως συμβαίνει στην περίπτωση που η παραγόμενη ενέργεια δεν επαρκεί για τα φορτία του αυτοπαραγωγού, θα επιβάλλεται η εκφόρτιση των συσσωρευτών προς τα φορτία προκειμένου να μειωθεί η απορρόφηση από το Δίκτυο
• όταν υπάρχει περίσσεια παραγόμενης ενέργειας και ενέργεια εξέρχεται από την ηλεκτρική εγκατάσταση, θα επιβάλλεται φόρτιση των συσσωρευτών από το σταθμό παραγωγής προκειμένου η αποθηκευμένη ενέργεια να χρησιμοποιηθεί σε επόμενη χρονική στιγμή που θα υπάρξει αυξημένη ζήτηση
• σε περίπτωση υψηλής ζήτησης μπορεί να χρησιμοποιείται ταυτόχρονα η ενέργεια και από το σταθμό παραγωγής και από τους συσσωρευτές
• σε περίπτωση χαμηλής ζήτησης και αυξημένης παραγωγής ή όταν οι συσσωρευτές είναι πλήρως φορτισμένοι η περίσσεια ενέργειας από το σταθμό παραγωγής μπορεί να εγχέεται στο Δίκτυο.

Αν οι συσσωρευτές έχουν επαρκώς μεγάλη χωρητικότητα ώστε να απορροφούν το σύνολο της περίσσειας ενέργειας από τον σταθμό παραγωγής ή/και ο σταθμός λαμβάνει από το σύστημα διαχείρισης εντολή για μείωση ή παύση της παραγωγής του, τότε η εγκατάσταση είναι δυνατόν να μην εγχέει ενέργεια στο Δίκτυο (‘zero feed-in’). Σ’ αυτή την περίπτωση, είναι δυνατή η σύνδεση του σταθμού σε κορεσμένο δίκτυο, αρκεί ο κορεσμός να οφείλεται στην υπέρβαση της ονομαστικής ισχύος των στοιχείων του Δικτύου ή στην υπέρβαση των επιθυμητών ορίων της τάσης σε κόμβους του Δικτύου.

Ο αισθητήρας κατεύθυνσης είναι ένας μετρητής με μεγάλη ακρίβεια και υψηλή δειγματοληψία μετρήσεων. Δεν απαιτείται πιστοποίησή του από το εργαστήριο του ΔΕΔΔΗΕ. Απαιτείται ωστόσο να πληρούνται οι εξής απαιτήσεις, οι οποίες να προκύπτουν από τα πιστοποιητικά ή τα τεχνικά φυλλάδια του κατασκευαστή του:

• Σφάλμα μέτρησης <1%
• Δειγματοληψία μετρήσεων κάθε 500 msec ή λιγότερο
• Δυνατότητα ενσύρματης επικοινωνίας με τον μετατροπέα (πχ RS485)

Επισημαίνεται ότι πριν τον αισθητήρα κατεύθυνσης (από την πλευρά του Δικτύου), θα πρέπει να υπάρχει ένα γενικό μέσο διακοπής και απομόνωσης της εγκατάστασης.

Για την πιστοποίηση του τρόπου λειτουργίας του συστήματος αποθήκευσης με το Δίκτυο, ο αυτοπαραγωγός υποχρεούται να καταθέσει στον ΔΕΔΔΗΕ Τεχνική Περιγραφή συνοδευόμενη από ηλεκτρολογικό σχέδιο και τεχνικά εγχειρίδια του κατασκευαστή για το μετατροπέα και τον «αισθητήρα κατεύθυνσης». Επιπλέον ο αυτοπαραγωγός δεσμεύεται με Υπεύθυνη Δήλωση του ν. 1599/86 και ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας της εγκατάστασης δε θα τροποποιηθούν οι ρυθμίσεις του συστήματος αποθήκευσης.

Ο ΔΕΔΔΗΕ κατά τη θέση σε λειτουργία του συστήματος αποθήκευσης, δύναται να πραγματοποιεί κατάλληλες δοκιμές με τις οποίες ελέγχεται ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος αποθήκευσης, ενώ κατά τη λειτουργία, δύναται να παρακολουθεί και να συσχετίζει τα μετρητικά δεδομένα της παραχθείσας και εγχυθείσας ενέργειας.

Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι παραβιάζεται ο εγκεκριμένος τρόπος λειτουργίας, ο ΔΕΔΔΗΕ δύναται να απενεργοποιήσει τη σύνδεση του αυτοπαραγωγού με το Δίκτυο.

Ο ΔΕΔΔΗΕ κατά τη θέση σε λειτουργία σταθμού παραγωγής ο οποίος συνδυάζεται με σύστημα αποθήκευσης, επιπλέον των ελέγχων, δοκιμών και μετρήσεων που προβλέπονται για τη θέση σε λειτουργία του σταθμού παραγωγής διενεργεί τις ακόλουθες δοκιμές για το σύστημα αποθήκευσης:

• Δοκιμές προστασίας απόζευξης του συστήματος αποθήκευσης, εφόσον υφίσταται ξεχωριστός μετατροπέας για το σύστημα αποθήκευσης.
• Έλεγχος μη έγχυσης ενέργειας στο Δίκτυο ή/και μη απορρόφησης ενέργειας από το Δίκτυο, εφόσον έχουν προβλεφθεί περιορισμοί λειτουργίας.

Ο Διαχειριστής δύναται επιπλέον να απαιτεί τη διενέργεια δοκιμών και μετρήσεων για περίοδο δοκιμαστικής λειτουργίας σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο Άρθρο 79, παρ. 5 του Κώδικα ΕΔΔΗΕ.

Το σύστημα αποθήκευσης αποτελεί τμήμα της Εσωτερικής Ηλεκτρικής Εγκατάστασης του αυτοπαραγωγού, δηλαδή εγκαθίσταται «πίσω από τον μετρητή» και ως εκ τούτου την ευθύνη της εγκατάστασης και της ασφαλούς και απρόσκοπτης λειτουργίας του φέρει ο ίδιος και ο αρμόδιος κατά το νόμο μηχανικός. Η εγκατάσταση θα πρέπει να συμμορφώνεται με το ισχύον Πρότυπο ΕΛΟΤ 60364 καθώς και το IEC 62933-5, σύμφωνα με το οποίο θα πρέπει να αναγνωρίζονται οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι που μπορεί να προκληθούν από τη λειτουργία του συστήματος αποθήκευσης και να λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα για τη μείωση ή εξάλειψή τους. Η εφαρμογή ειδικότερων προτύπων και κανόνων εξαρτάται από το είδος των συσσωρευτών, πχ στις μπαταρίες μολύβδου-οξέος είναι υποχρεωτική η τήρηση του Προτύπου ΕΝ 50172. Διευκρινίζεται ότι κατά τη θέση σε λειτουργία υλοποιείται έλεγχος μόνο εκείνων των στοιχείων της εγκατάστασης που έχουν επίδραση στη λειτουργία του Δικτύου και των λοιπών συνδεδεμένων σε αυτό χρηστών. Σε κάθε περίπτωση, η ευθύνη καλής λειτουργίας του συνόλου της εγκατάστασης τη φέρει ο αυτοπαραγωγός και ο αρμόδιος κατά το νόμο μηχανικός.

Για τη σύνδεση του συστήματος αποθήκευσης στην εγκατάσταση του αυτοπαραγωγού ισχύουν οι παρακάτω όροι:

• Μετατροπείς ονομαστικής ισχύος μέχρι 5 kVA ή μετατροπείς μεγαλύτερης ισχύος οι οποίοι δεν δύναται να εγχέουν ισχύ άνω των 5 kVA επιτρέπεται να συνδέονται σε μία φάση, ενώ σε αντίθετη περίπτωση επιβάλλεται τριφασική σύνδεση στο Δίκτυο.
• Σε τριφασικά συστήματα οι συσσωρευτές δύναται να συνδεθούν μέσω τριφασικού μετατροπέα ή μέσω τριών μονοφασικών μετατροπέων², οι οποίοι πρέπει να επικοινωνούν και να λειτουργούν σαν να πρόκειται για έναν τριφασικό μετατροπέα.
• Όταν σε τριφασικά συστήματα χρησιμοποιούνται μονοφασικοί μετατροπείς θα πρέπει η ισχύς του συστήματος αποθήκευσης που συνδέεται στις τρεις φάσεις να είναι κατά το δυνατόν ισοκατανεμημένη.
• Στην περίπτωση που το σύστημα αποθήκευσης συνδυάζεται με ΦΒ σταθμό, οι συσσωρευτές και ο σταθμός μπορεί να συνδέονται μέσω του ίδιου μετατροπέα ισχύος (Σχήμα 1β) στην εσωτερική ηλεκτρική εγκατάσταση του αυτοπαραγωγού ή οι συσσωρευτές να συνδέονται μέσω ανεξάρτητου μετατροπέα ισχύος (Σχήμα 1^α και Σχήμα 2) στην εγκατάσταση. Το σχήμα σύνδεσης μέσω ανεξάρτητου μετατροπέα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την περίπτωση σύνδεσης κάθε σταθμού ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ.
• Σε παροχές ΧΤ Ν. 5, 6 και 7 (Συμφωνημένη Ισχύ 85 kVA, 135 kVA και 250 kVA αντίστοιχα) είναι δυνατή η εγκατάσταση του σταθμού παραγωγής σε συνδυασμό με το σύστημα αποθήκευσης με απευθείας αναχώρηση στον Γενικό Πίνακα της εγκατάστασης.

(α)                                                                            (β)

Σχήμα 1: Ενδεικτικό απλοποιημένο μονογραμμικό διάγραμμα ηλεκτρικής εγκατάστασης XT όπως διαμορφώνεται α) μετά τη σύνδεση σταθμού παραγωγής και συσσωρευτών μέσω διαφορετικών μετατροπέων (ac coupled) και β) μετά τη σύνδεση ΦΒ σταθμού και συσσωρευτών μέσω του ίδιου μετατροπέα (dc coupled). Η διακεκομμένη γραμμή υποδηλώνει την επικοινωνία του «αισθητήρα κατεύθυνσης» (S) με το σύστημα διαχείρισης του μετατροπέα. Στο διάγραμμα δεν απεικονίζονται τα μέσα ζεύξης και προστασίας της τροφοδοτούμενης ηλεκτρικής εγκατάστασης ούτε του σταθμού παραγωγής και των συσσωρευτών, ούτε το σύστημα απομόνωσης από το Δίκτυο για την off–grid λειτουργία.

Σχήμα 2: Ενδεικτικό απλοποιημένο μονογραμμικό διάγραμμα ηλεκτρικής εγκατάστασης XT όπως διαμορφώνεται μετά τη σύνδεση σταθμού παραγωγής και συσσωρευτών μέσω διαφορετικών μετατροπέων (ac coupled) με το σύστημα αποθήκευσης να συνδέεται στον Γενικό Πίνακα της εγκατάστασης. Η διακεκομμένη γραμμή υποδηλώνει την επικοινωνία του «αισθητήρα κατεύθυνσης» (S) με το σύστημα διαχείρισης του μετατροπέα. Στο διάγραμμα δεν απεικονίζονται τα μέσα ζεύξης και προστασίας της τροφοδοτούμενης ηλεκτρικής εγκατάστασης ούτε του σταθμού παραγωγής και των συσσωρευτών, ούτε το σύστημα απομόνωσης από το Δίκτυο για την off–grid λειτουργία.

²Ειδικά σε τριφασικά συστήματα στα οποία επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις να εγκαθίσταται μονοφασικός αντιστροφέας ΦΒ σταθμού, επιτρέπεται η σύνδεση μονοφασικού μετατροπέα συσσωρευτών στην ίδια φάση.

Στις περιπτώσεις διακοπών τροφοδότησης από το Δίκτυο, επιτρέπεται η απομόνωση της εγκατάστασης ή τμήματός της από το Δίκτυο, και η συνέχιση της λειτουργίας της με τροφοδότηση από το σύστημα αποθήκευσης ή και από το σταθμό παραγωγής.

Κατά την απομονωμένη (off-grid) λειτουργία, βασική προϋπόθεση είναι να μην υπάρχει σύνδεση με το Δίκτυο, δηλαδή στην εγκατάσταση θα πρέπει να δημιουργείται μια απομονωμένη ‘νησίδα’ που αποτελείται από φορτία (κρίσιμα ή όλα) και τις πηγές ενέργειας. H απομόνωση θα γίνεται μέσω διάταξης, η οποία συνιστάται να διακόπτει τον ή τους αγωγούς φάσης και τον ουδέτερο, ανεξαρτήτως του συστήματος σύνδεσης των γειώσεων που χρησιμοποιείται (ΤΤ ή ΤΝ). Ενδεικτικές διαμορφώσεις στις οποίες φαίνεται και η θέση της διάταξης απομόνωσης, απεικονίζονται στα παρακάτω σχήματα.

Ειδικά στην περίπτωση που χρησιμοποιείται υβριδικός μετατροπέας ΦΒ/συσσωρευτών, ο οποίος διαθέτει δεύτερη έξοδο (emergency) για τα κρίσιμα φορτία (Σχήμα 3.γ2), η έξοδος αυτή σε κανονική λειτουργία, δεν πρέπει να τροφοδοτεί φορτία, ώστε ο μετρητής παραγωγής να μετράει σωστά την παραγόμενη ενέργεια.

Κατά τη σύνδεση με το Δίκτυο και κατά την απομονωμένη λειτουργία, οι απαιτήσεις ασφάλειας που πρέπει να τηρούνται στην εγκατάσταση βάσει του Προτύπου ΕΛΟΤ 60364, πιστοποιούνται με την υποβολή της Υπεύθυνης Δήλωσης Εγκαταστάτη (ΥΔΕ) και προφανώς είναι στην ευθύνη του χρήστη της εγκατάστασης³.

α. Απομονωμένη λειτουργία με τροφοδότηση όλων των φορτίων από το σύστημα αποθήκευσης και το ΦΒ

β. Απομονωμένη λειτουργία με τροφοδότηση όλων των φορτίων από το σύστημα αποθήκευσης

γ. Απομονωμένη λειτουργία με τροφοδότηση των κρίσιμων φορτίων από το σύστημα αποθήκευσης και το ΦΒ

γ1. Τα κρίσιμα φορτία ανήκουν σε ανεξάρτητο ηλεκτρολογικό πίνακα

γ2. Τα κρίσιμα φορτία ανήκουν στον Γενικό Πίνακα της ηλεκτρικής εγκατάστασης

Σχήμα 3: Ενδεικτικά απλοποιημένα μονογραμμικά διαγράμματα ηλεκτρικής εγκατάστασης ΧΤ όπως διαμορφώνεται μετά τη σύνδεση ΦΒ σταθμού σε συνδυασμό με σύστημα αποθήκευσης και δυνατότητα απομονωμένης (off grid) λειτουργίας. Στο διάγραμμα γ2 ο υποπίνακας με τα δύο ρελέ είναι ενδεικτικός. Η μεταγωγή θα μπορούσε να επιτευχθεί και με μεταγωγικό διακόπτη τριών θέσεων 1-0-2.

³Ελέγχεται ότι η εγκατάσταση δύναται να λειτουργήσει ασφαλώς μόνο με την τοπική παραγωγή και αποθήκευση, δηλαδή ότι υπάρχει επαρκές ρεύμα σφάλματος για τη λειτουργία των μέσων προστασίας

Για τον προσδιορισμό της μέγιστης ισχύoς του μετατροπέα του συστήματος αποθήκευσης θα πρέπει η ονομαστική ισχύς του μετατροπέα του συστήματος αποθήκευσης (σε ΚVA) να μην υπερβαίνει την ονομαστική ισχύ του σταθμού παραγωγής (σε kW). Ο περιορισμός αυτός μπορεί να εφαρμοστεί μόνο εφόσον υφίσταται ξεχωριστός (ανεξάρτητος) μετατροπέας για το σύστημα αποθήκευσης.

Στην περίπτωση που δεν υπάρχει εμπορικά διαθέσιμος μετατροπέας με ονομαστική ισχύ μικρότερη ίση από την ονομαστική ισχύ του σταθμού παραγωγής, επιτρέπεται η εγκατάσταση μετατροπέα μεγαλύτερης ονομαστικής ισχύος υπό την προϋπόθεση ότι επιβάλλεται περιορισμός λειτουργίας του μετατροπέα μέχρι του μέγιστου επιτρεπτού ορίου ισχύος, όπως τεκμαίρεται από πιστοποιητικά δοκιμών τύπου για την ονομαστική ισχύ μειωμένης απόδοσης, τα οποία θα προέρχονται από αναγνωρισμένο φορέα πιστοποίησης.

Σε κάθε περίπτωση, είτε οι συσσωρευτές συνδέονται σε ανεξάρτητο μετατροπέα είτε σε υβριδικό, με την στρατηγική που υλοποιείται, αθροιστικά η ισχύς που εγχέεται από το σύστημα αποθήκευσης στο Δίκτυο και η ισχύς που παράγεται από τις μονάδες παραγωγής του σταθμού και εγχέεται στο Δίκτυο δε θα πρέπει να υπερβαίνει τη Συμφωνημένη Ισχύ (ΣΙ) της παροχής του. Αντίστοιχα, η ισχύς απορρόφησης του συστήματος αποθήκευσης και των λοιπών φορτίων της εγκατάστασης δε θα πρέπει να υπερβαίνει τη Συμφωνημένη Ισχύ (ΣΙ) της παροχής. Επιπλέον, η ταυτόχρονη έγχυση ισχύος από τις μονάδες παραγωγής και από τους συσσωρευτές προς το Δίκτυο δε θα πρέπει να υπερβαίνει τη μέγιστη ισχύ παραγωγής που αναφέρεται στη Σύμβαση Σύνδεσης του αυτοπαραγωγού.

Επισημαίνεται ότι δεν τίθενται περιορισμοί σχετικά με τη χωρητικότητα (kWh) του συστήματος αποθήκευσης.

Παράδειγμα 1: Σε εγκατάσταση ΧΤ με συμφωνημένη ισχύ 135 kVA εγκαθίσταται ΦΒ σταθμός ισχύος 100 kW με δυνατότητα έγχυσης 100 kW στο Δίκτυο. Το σύστημα αποθήκευσης με ανεξάρτητο μετατροπέα που θα εγκατασταθεί στην εγκατάσταση πρέπει να έχει ισχύ μικρότερη ίση από 100 kVA. Επειδή ο εμπορικά διαθέσιμος μετατροπέας της ίδιας εταιρίας με το ΦΒ έχει ισχύ 108 kVA, επιβάλλεται μόνιμος περιορισμός στη λειτουργία του μέχρι την ισχύ των 100 KVA. Ο περιορισμός τεκμαίρεται με την υποβολή πιστοποιητικών. Επιπρόσθετα, με το σύστημα ελέγχου της εγκατάστασης διασφαλίζεται ότι κάθε χρονική στιγμή, η ισχύς του ΦΒ σταθμού που δεν καταναλώνεται στα φορτία της εγκατάστασης και η ταυτόχρονη εκφόρτιση των συσσωρευτών προς το Δίκτυο δεν υπερβαίνει την ισχύ των 100 kW.

Παράδειγμα 2: Σε εγκατάσταση ΜΤ με Συμφωνημένη Ισχύ 500 kVA, συνδέεται ΦΒ σταθμός εγκατεστημένης ισχύος 500 kW και σύστημα αποθήκευσης μέσω ανεξάρτητου μετατροπέα ισχύος 400 kVA. Η ισχύς που εγχέεται στο Δίκτυο δεν υπερβαίνει το 73% της εγκατεστημένης ισχύος του ΦΒ (365 kW) σύμφωνα με το άρθρο 10 του ν.4951/2022. Επιπλέον, με το σύστημα ελέγχου της εγκατάστασης διασφαλίζεται ότι κάθε χρονική στιγμή, η ισχύς του ΦΒ σταθμού που δεν καταναλώνεται στα φορτία της εγκατάστασης και η ταυτόχρονη εκφόρτιση των συσσωρευτών προς το Δίκτυο δεν υπερβαίνει την ισχύ των 365 kW.

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του μετατροπέα του συστήματος αποθήκευσης είναι κατ’ ελάχιστον τα παρακάτω:

• Ο μετατροπέας πρέπει να διαθέτει προστασία έναντι ορίων τάσης, συχνότητας και νησιδοποίησης. Η καλή λειτουργία των μετατροπέων θα πρέπει να είναι διασφαλισμένη στο εύρος διακύμανσης από +15% έως -20% της ονομαστικής τάσης και σε εύρος διακύμανσης της συχνότητας από -2,5 Hz έως και +1,5 Hz. Η προστασία έναντι νησιδοποίησης θα είναι σύμφωνη με το πρότυπο IEC 62116:2014 ή άλλο ισοδύναμο.
• Σε περίπτωση που ο μετατροπέας τεθεί εκτός (αυτόματη απόζευξη) η επανάζευξη του μπορεί να γίνει εφόσον η τάση και η συχνότητα είναι εντός ορίων (0.9 – 1.1 Un και 49.5 – 50.5 Hz) για τουλάχιστον 3 min.
• Η Ολική Αρμονική Παραμόρφωση (THD) του ρεύματος του μετατροπέα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 5%.
• Εφόσον ο μετατροπέας δε διαθέτει μετασχηματιστή απομόνωσης, η έγχυση συνεχούς ρεύματος θα πρέπει να περιορίζεται στο 0,5% του ονομαστικού.
• Ο μετατροπέας πρέπει να διαθέτει δυνατότητα ρύθμισης του συντελεστή ισχύος από 0,95 επαγωγικό έως 0,95 χωρητικό.

Οι υβριδικοί μετατροπείς θα πρέπει να έχουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά που απαιτείται να διαθέτουν και οι ‘κοινοί’ αντιστροφείς για τη σύνδεση ΦΒ σταθμών.

Σε κάθε περίπτωση, τα τεχνικά χαρακτηριστικά των μετατροπέων θα πρέπει να εμφανίζονται είτε στα τεχνικά εγχειρίδια του κατασκευαστή είτε στα πιστοποιητικά τους.

Για ΦΒ σταθμούς με εγκατεστημένη ισχύ έως 10,8 kW, εφαρμόζεται απλουστευμένη διαδικασία και πληροφορίες μπορούν να αναζητηθούν στον ιστότοπο του ΔΕΔΔΗΕ.

Για τις υπόλοιπες περιπτώσεις, η διαδικασία που ακολουθείται για τη σύνδεση σταθμού παραγωγής με ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό σε συνδυασμό με σύστημα αποθήκευσης είναι αυτή που ακολουθείται και για τη σύνδεση σταθμού παραγωγής με ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό χωρίς σύστημα αποθήκευσης, με τις εξής όμως διαφοροποιήσεις:

• Κατά την αίτηση σύνδεσης προσκομίζονται επιπλέον τα εξής έγγραφα και στοιχεία: α) τα τεχνικά χαρακτηριστικά του συστήματος αποθήκευσης β) τα τεχνικά εγχειρίδια και πιστοποιητικά των συσσωρευτών, του μετατροπέα και του «αισθητήρα κατεύθυνσης», γ) Τεχνική Περιγραφή στην οποία περιγράφεται η στρατηγική διαχείρισης της ενέργειας στην εσωτερική ηλεκτρική εγκατάσταση ενώ στο ηλεκτρολογικό σχέδιο πρέπει να απεικονίζονται οι διατάξεις με τις οποίες υλοποιείται η επιθυμητή στρατηγική διαχείρισης
• Παραστατικό/Απόφαση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης εφόσον απαιτείται για τον σταθμό, περιλαμβανομένου του συστήματος αποθήκευσης⁴
• Τοπογραφικό σχέδιο⁵ που να περιλαμβάνει το σύστημα αποθήκευσης
• Στην Υπεύθυνη Δήλωση του ν. 1599/1986, η οποία υποβάλλεται μαζί με την αίτηση ενεργοποίησης του σταθμού και στην οποία ο αυτοπαραγωγός αναφέρει ότι δε θα τροποποιηθούν οι ρυθμίσεις προστασίας απόζευξης του σταθμού, θα πρέπει επιπρόσθετα να αναφέρεται ότι δεν θα τροποποιηθούν οι ρυθμίσεις του συστήματος αποθήκευσης.

⁴για φωτοβολταϊκούς σταθμούς και σταθμούς ανεμογεννητριών επί κτιρίου ή άλλων δομικών κατασκευών ή εντός οργανωμένων υποδοχέων βιομηχανικών δραστηριοτήτων καθώς και για σταθμούς ανεμογεννητριών σε χερσαία έκταση λιμένων, δεν απαιτείται Παραστατικό Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης

⁵δεν απαιτείται για εξαιρούμενους σταθμούς εντός σχεδίου πόλεως

Σε περίπτωση που ο αυτοπαραγωγός επιθυμεί την προσθήκη συστήματος αποθήκευσης σε υφιστάμενη εγκατάσταση (δηλαδή εγκατάσταση αυτοπαραγωγού που είναι σε λειτουργία ή σε ένα από τα στάδια που αναφέρονται στα σημεία 1 και 2 παρακάτω), θα πρέπει να υποβάλλει αντίστοιχο αίτημα στον ΔΕΔΔΗΕ. Η προσθήκη συστήματος αποθήκευσης σε υφιστάμενο σταθμό ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού επιτρέπεται υπό τις εξής προϋποθέσεις:

1. Για προσθήκη συστήματος αποθήκευσης μέσω ανεξάρτητου με το σταθμό ΑΠΕ μετατροπέα, η δυνατότητα αυτή υπάρχει για γνωστοποιούμενους σταθμούς που έχουν λάβει Σύμβαση Σύνδεσης και για μη γνωστοποιούμενους σταθμούς που έχουν λάβει ΟΠΣ. Μεταξύ των δικαιολογητικών που θα πρέπει να υποβληθούν περιλαμβάνονται τα εξής: α) το έντυπο (παράρτημα) με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του συστήματος αποθήκευσης β) Υπεύθυνη Δήλωση του έχοντα το νόμιμο δικαίωμα συντάκτη, με συνημμένα ηλεκτρολογικό σχέδιο, τεχνική περιγραφή, τεχνικά εγχειρίδια και πιστοποιητικά των συσσωρευτών, του μετατροπέα και του «αισθητήρα κατεύθυνσης», γ) Παραστατικό/Απόφαση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης και τοπογραφικό σχέδιο, εφόσον απαιτούνται για τον σταθμό, ενημερωμένα ως προς το σύστημα αποθήκευσης. Η υποβολή αιτήματος για προσθήκη συστήματος αποθήκευσης μέσω ανεξάρτητου με το σταθμό ΑΠΕ μετατροπέα θεωρείται νέο αίτημα. Για την ενεργοποίηση της σύνδεσης του συστήματος αποθήκευσης με το Δίκτυο απαιτείται και Υπεύθυνη Δήλωση του ν. 1599/1986 στην οποία ο αυτοπαραγωγός θα αναφέρει ότι δε θα τροποποιηθούν οι ρυθμίσεις του συστήματος αποθήκευσης. Σε περίπτωση που το σύστημα αποθήκευσης συνδεθεί σε ξεχωριστή αναχώρηση του Γενικού Πίνακα της εγκατάστασης κατανάλωσης απαιτείται επιπρόσθετα η εγκατάσταση ενός ηλεκτρονικού μετρητή διπλής κατεύθυνσης-καταγραφής για τη μέτρηση της εισερχόμενης και εξερχόμενης ενέργειας από το σύστημα αποθήκευσης.
2. Η προσθήκη συστήματος αποθήκευσης μέσω κοινού με το σταθμό ΑΠΕ μετατροπέα, είναι δυνατή εφόσον υποβληθούν τα δικαιολογητικά που αναφέρονται στον ιστότοπο του ΔΕΔΔΗΕ. Στην περίπτωση αυτή, ο ΔΕΔΔΗΕ δεν απαιτεί από τον αυτοπαραγωγό την εγκατάσταση πρόσθετου μετρητή στην εσωτερική ηλεκτρική εγκατάσταση.

Εφόσον τα έγγραφα και στοιχεία που προσκομίστηκαν είναι πλήρη και προχωρήσει το αίτημα (τεχνική εξέταση ή/και ΟΠΣ αν απαιτούνται) υπογράφεται η τροποποιημένη σύμβαση σύνδεσης. Ο αυτοπαραγωγός ενημερώνεται για την καταβολή του κόστους ενεργοποίησης συστήματος αποθήκευσης, ανερχόμενο σε 150€ πλέον ΦΠΑ και συμφωνεί με τον ΔΕΔΔΗΕ για την ημερομηνία διενέργειας των σχετικών δοκιμών (κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος). Εφόσον οι δοκιμές είναι επιτυχείς ενεργοποιείται το σύστημα αποθήκευσης. H σύμβαση ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού δεν τροποποιείται.

Τα αιτήματα για εγκατάσταση συστήματος αποθήκευσης σε συνδυασμό με σταθμό παραγωγής με ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό για το Διασυνδεδεμένο Δίκτυο υποβάλλονται ηλεκτρονικά στην πλατφόρμα υποδοχής αιτήσεων σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Για τα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά τα αιτήματα υποβάλλονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση market.operations.support@deddie.gr μαζί με όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.

Στην περίπτωση που το Δίκτυο έχει χαρακτηριστεί κορεσμένο λόγω υπέρβασης του θερμικού ορίου του ανάντη Μ/Σ ΥΤ/ΜΤ, η εγκατάσταση συστήματος αποθήκευσης είναι επιτρεπτή εφόσον το σύστημα αποθήκευσης θα λειτουργεί χωρίς να εγχέει ενέργεια στο Δίκτυο.

Στην περίπτωση που το Δίκτυο έχει χαρακτηριστεί κορεσμένο λόγω υπέρβασης της στάθμης βραχυκύκλωσης στο ζυγό ΜΤ του ανάντη Μ/Σ ΥΤ/ΜΤ, η εγκατάσταση συστήματος αποθήκευσης, μέσω νέου ανεξάρτητου μετατροπέα δεν είναι επιτρεπτή καθότι το σύστημα αποθήκευσης συνεισφέρει στο ρεύμα σφάλματος (IEC 60909).

Ειδικά για σταθμούς του Διασυνδεδεμένου Δικτύου με εγκατεστημένη ισχύ έως 10,8 kW και κατά περίπτωση μέχρι 200 kW, με ή χωρίς σύστημα αποθήκευσης, η σύνδεση είναι εφικτή, μέχρι την εξάντληση του περιθωρίου που προβλέπεται στο άρθρο 97 του ν. 4951/2022 όπως ισχύει.